Transpoze Olayı

Gitar çalmaya yeni başladığım zamanlarda daha adını bile bilmediğim yeni öğrendiğim zamanlarda ise benim için yapması çok sancılı bir işti transpoze. Transpoze için bir sesin inceleştirilmesi veya pesleştirilmesi (kalınlaştırılması diyebiliriz). Ben burada bir şarkıyı gitarla çalmak için nasıl transpoze edebileceğimizi anlatacağım.

Neden şarkıyı transpoze etmeye ihtiyaç duyarız? Bir parçanın orjinal tonu bizim rahat söyleyebileceğimiz bir ton olmayabilir. Bunun için biz de şarkıyı kendi söyleyebileceğimiz tona (incelterek veya kalınlaştırarak) transpoze ederiz. Örneğin ben Yaşar Kurt, Haluk Levent, Teoman gibi şarkıcıların şarkılarını gitarla orjinal tonda çalıp söylerken, Şebnem Ferah şarkılarını söyleyebilmek için mecburen şarkının tonunu geri çekmek zorunda kalıyorum.

Peki nasıl transpoze edebiliriz? Olabildiğince basit anlatıcam. Bilmemiz gereken şeyler si-do ile mi-fa arası yarım ses, diğer notların arası ise 1 ses. Bir de # (diyez) notaları yarım ses inceltir, bemol ise yarım ses pesleştirir. Geri kalan kısım matematik. Örneğin Bulutsuzluk Özlemi' nin "Sözlerimi Geri Alamam" şarkısını ele alalım. Bu şarkının akor yürüyüşü şöyle:


/C/Sözlerimi geri /G/alamam /Am/yazdığımı yeniden /Em/yazamam

/F/Çaldığımı baştan /C/çalamam /G/bir daha geri dönemem

Bu kadarlık kısmı yeterli. Gördüğünüz gibi şarkı C (do) tonunda. Fakat ben bunu D (re)' ye transpoze etmek istiyorum. Do ve re aralığı bir ses. Yani bütün akorları 1 ses yükseltmem gerekecek. Yapalım:


/D/Sözlerimi geri /A/alamam /Bm/yazdığımı yeniden /F#m/yazamam

/G/Çaldığımı baştan /D/çalamam /A/bir daha geri dönemem

Hepsi bu kadar. Dikkat ettiyseniz akorların yapısında değişiklik yapmadık. Majörse majör, minörse minör, 7' liyse 7' li vs. bu kısmı aynen aktarıyoruz. Bir de neden Em Fm değil de F#m oldu? Çünkü mi ve fa arası yarım sestir. Fakat ben şarkıyı 1 ses yukarı yükselticektim. Dolayısıyla fa ya yarım ses daha ekleyince fa# olmuş oldu.